İşçi sınıfının 1 Mayıs Uluslararası Birlik ve Mücadele Günü nedeniyle dünyada olduğu gibi Türkiye ve Kurdistan'ın dört bir yanında da 1 Mayıs’a hazırlık yapılıyor. İşçiler bu yıl da yoksulluk, işsizlik, sendikal hakların kısıtlanması, fiili grev ve toplu iş sözleşmesi yasakları, düşük ücret gibi birçok taleple meydanlara çıkacak. 14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimler’den kaynaklı bu yıl taleplerin daha yüksek sesle haykırılacağı mitinglerde, ücret eşitsizliğine, iş yaşamının dışına itilmeye ve görmezden gelinmeye karşı sözlerini söyleyecek.
Kadınlar istihamın dışında
Kadın işçiler, toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle iş yaşamının dışına itilirken, özellikle pandemide yaşanan ekonomik durgunluk sürecinde öncelikli olarak işten çıkarılan kesim oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 Şubat ayı için yayınladığı “İşgücü İstatistikleri” raporuna göre kadınlarda işsizlik oranı yüzde 12,6 iken, erkeklerde bu oran yüzde 10. Yine 15-24 yaş arası kadınlarda ise işsizlik oranı yüzde 26,2 olarak tespit edildi. Ayrıca TÜİK'in 2022 yılı son 3 aylık istihdam raporunda kadınların dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 13,5 olarak açıklandı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ise geniş tanımlı kadın işsizlik oranını yüzde 28,1 olarak açıkladı. Geniş tanımlı işsizlik oranında kadınlar erkeklerden yüzde 11,3 puan daha yüksek olurken, kadınların iş bulma ümidini daha erken kaybederek istihdamın dışında kaldığı görüldü.
Kadınların yoğun çalıştığı yerde temsiliyet yok
Devlet ve patronlar tarafından bu sorunlarla karşı karşıya bırakılan kadın işçiler, diğer taraftan da hakları için örgütlendikleri sendikalarda sorunlar yaşıyor. Yüzlerce işçi ve memur sendikası bulunurken, bunların içerisinde “kadın başkan” bir elin parmaklarını geçmiyor. Sendikaların yönetim kademelerinde yer bulmakta zorlanan kadın işçiler, bazı sendikaların yönetimlerinde de “sembolik” olarak yer alıyor. Özellikle kadınların yoğun olarak çalıştığı büro, market ve tekstil iş kollarında örgütlenme yürüten sendikaların hiçbirinde kadın yönetici bulunmazken, yine kadınların yoğun olarak çalıştığı gıda, tarım ve genel hizmetler iş kollarında da sembolik düzeyde kadın yönetici bulunuyor.
Türkiye'de örgütlenme faaliyetinde bulunan 3 işçi ve 3 memur sendikasındaki kadın temsiliyetini derledik.
Türk-İş'te temsiliyet yüzde 4 bile değil
Üye sayısı olarak en büyük işçi sendikası olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (TÜRK-İŞ) Genel Merkezi’nde bulunan 5 yöneticinin tamamı erkeklerden oluşurken, konfederasyona bağlı olan 34 sendikanın 30'unun genel merkezlerindeki yöneticilerin de tamamı erkek. TÜRK-İŞ'e bağlı sadece 4 sendikada kadın yönetici bulunurken, genel başkanlık düzeyinde kadın bulunmuyor. Sendikaların genel merkezlerinde toplamda 162 yönetici bulunurken, bunların sadece 6'sı kadın.
Konfederasyona bağlı olan sendikalardan Türkiye Gazeteciler Sendikası’nda (TGS) 3, Banka-Finans ve Sigorta İşçileri Sendikası’nda (BASİSEN) 1, Banka, Finans ve Sigorta İşçileri Sendikası’nda (BASS) 1 ve Türkiye Sivil Havacılık Sendikası’nda (Hava-İş) 1 kadın yönetici bulunuyor.
HAK-İŞ'TE de durum aynı
Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nda (HAK-İŞ) TÜRK-İŞ gibi genel merkezinde bulunan 5 yöneticinin tamamı erkeklerden oluşuyor. Konfederasyona bağlı 20 sendikanın 16'sının yöneticilerinin tamamı erkeklerden oluşurken, sadece Otel Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası'nda (OLEYİS)' 2 kadın, Medya İşçileri Sendikası'nda 1, İletişim İşçileri Sendikası'nda (Öz İletişim-İş) 1 ve Öz İnşaat İşçileri Sendikası'nda 1 kadın yönetici bulunuyor. Sendikalarda bulunan 96 yöneticinin sadece 5'i kadınlardan oluşurken, bunların hiçbiri de genel başkanlık düzeyinde değil.
DİSK'te 3 kadın başkan
İşçi sendikalarında durum ise Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) Genel Başkanı kadın iken, geriye kalan 6 yönetici erkeklerden oluşuyor. Konfederasyona bağlı sendikalarda da kadın temsiliyeti diğer işçi sendikalarına göre yüksek. 22 sendikanın 11'inde kadın yönetici bulunurken, bunlardan Türkiye Devrimci Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası (BANK-SEN) ve Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası (Dev Sağlık-İş) genel başkanları da kadın. Sendikalarda toplam 132 yönetici bulunurken, bunların 20'si kadın. Yine BANK-SEN, Basın-İş ve Emekli Sen'de 3'er, Sine-Sen, Gıda-İş ve Dev Sağlık-İş'te 2'şer, Birleşik Tarım Orman İşçileri Sendikası (BTO-SEN), Dev Maden-Sen, Dev Turizm-İş, Dev Yapı-İş ve İletişim İş'te 1'er kadın yönetici bulunuyor. Ayrıca DİSK'in yapılan son genel kurulunda kurulan kadın komisyonlarıyla bağımsız kadın örgütlenmesinin önü açıldı.
Memur-Sen'in tamamı erkek
Kamu emekçileri sendikalarında ise en çok üyesi bulunan Memur Sendikaları Konfederasyonu (Memur-Sen) Genel Merkezi’ndeki 8 yöneticinin tamamı erkeklerden oluşurken, konfederasyona bağlı bulunan 11 sendikanın hiçbirisinde kadın yönetici bulunmuyor. AKP iktidarına yakınlığıyla bilinen ve AKP döneminde üye sayısını 20 kat arttıran Memur Sen’e bağlı sendikalarda bulunan 79 yöneticinin tamamı da erkek.
KESK'te eş başkanlık
Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK)'te ise eş başkanlık sistemi bulunurken genel merkezdeki 7 yöneticinin 4'ü kadınlardan oluşuyor. Yine KESK'e bağlı bazı sendikalarda da eş başkanlık sistemi uygulanırken, 11 sendikanın tamamında kadın yönetici bulunuyor. Sendikalarda bulunan toplam 66 yöneticinin 20'si kadın. Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES)'te eş başkanlık sistemi uygulanırken SES 4, Eğitim-Sen ve Tüm Bel-Sen'de 3'er, Haber-Sen ve Kültür Sanat-Sen'de 2'şer, BES, ESM, Tarım Orkam-Sen, Yapı Yol-Sen, BTS ve DİVES'te 1'er kadın yönetici bulunuyor. Ayrıca konfederasyona bağlı bütün sendikaların kadın sekreterlikleri mevcut.
Birleşik Kamu İş'te 1 kadın
Son olarak kamuda örgütlenen Birleşik Kamu İşgörenleri Sendikaları Konfederasyonu (Birleşik Kamu-İş)'te ise genel merkez yönetiminin tamamı erkeklerden oluşurken bağlı 10 sendikanın sadece 2'sinde kadın yönetici bulunmuyor. Sendikalarda bulunan toplam 73 yöneticinin sadece 11 tanesi kadınlardan oluşuyor. Bunlardan Genel Sağlık-İş başkanlığını kadınlar yaparken Tarım Orman-İş'te 3, Kültür Sanat-İş'te 2, Eğitim-İş, Büro-İş, Tüm Yerel-Sen, Güven Haber-Sen ve Ulaşım-İş'te 1'er kadın yönetici bulunuyor. (MA)
