Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), AKP iktidarı boyunca 9, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildiği günden bu yana ise 5 kez başkan değişikliğinin yaşandığı Merkez Bankası ve ekonomi ile ilgili diğer kurumlarda gerçekleşen görevden almaların ekonomik ve toplumsal maliyetlerinin tespiti için Meclis Başkanlığı’na önerge sundu.
Partinin Grup Başkanvekilleri Sezai Temelli ile Gülistan Kılıç Koçyiğit'im imzalarıyla sunulan önergede, bu konuya ilişkin bir araştırma komisyonu kurulmasını talep edildi.
Önergenin gerekçesinde ise, AKP-MHP’nin ekonomik politik tercihleri nedeniyle enflasyonun, işsizliğin, yoksulluğun, geçim sıkıntısı, hayat pahalılığı ile açlığın her geçen gün arttığına dikkat çekildi.
‘Ani görevden almalar ekonomiyi çökme noktasına getirmiştir’
Bu nedenle ekonomideki pek çok göstergenin olumsuz seyrettiğine işaret edilen önergede, “Enflasyon, işsizlik, döviz kurları, dış ticaret açığı, dış borç, cari ödemeler dengesindeki açık, ülke tarihinin en yüksek seviyelerine ulaşmıştır. Ayrıca bu zaman zarfında Merkez Bankası rezervleri eksiye düşmüş, dolar kuru tarihin en yüksek seviyelerine çıkmıştır. Giderek artan otoriterleşme, yargının siyasi iktidara daha da bağımlı hale getirilmesi pek çok alanda temel hak özgürlüklerin rafa kaldırılması, geleceğe dair her alanda yaşanan belirsizlikler ve ekonomiyi regüle etmekle yükümlü kurumlardaki ani görevden almalar ekonomiyi çökme noktasına getirmiştir” denildi.
‘Krizin bedelini yoksulla ödüyor’
Önergenin devamında şu ifadeler yer aldı: “İktidar ekonomik krizin bedelini yoksullara ödetiyor. Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu bu sorunların altında yatan en önemli nedenlerden birisi yapısal sorunlarken, diğeri ise ekonomik faaliyetler için büyük öneme sahip kurumların başına yapılan liyakatsiz atamalardır. Yapılan atamalarda temel kriter atanan kişinin alanındaki yetkinliği, bilgisi ve tecrübesi değil, iktidarın siyasi çıkarlarına/istikbaline hizmet edip etmeyeceği olmuştur. Özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte atamalar ve görevden almalar çoğunlukla liyakat ve kanunların gereklerine göre değil, siyasi beklentiler çerçevesinde yapılmıştır.
AKP döneminde 9 başkan değişti
AKP dönemi boyunca 9 Merkez Bankası başkanı değişti. Sadece Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde 5 başkan görev yapmıştır. Bu başkanlardan sadece 3’ü yasayla belirlenmiş görev sürelerini tamamlayabilmişken diğerleri süre sona ermeden ya görevden alınmışlardır ya da ayrılmak zorunda bırakılmışlardır. Tek bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle gerçekleşen görevden almalar hem kurumsal bağımsızlığın fiilen sona ermesine hem de mevcut ekonomi yapısı için önemli olduğu ifade edilen istikrarsızlığın ve güven duygusunun yitirilmesine neden olmaktadır.
Bu bağlamda kurumsal yapıda meydana gelen çöküşün, yozlaşmanın ve istikrasızlığın en önemli göstergelerinden birisi de henüz dokuz ay önce göreve başlayan Merkez Bankası başkanının görevden alınması olmuştur.
'İktidarın isteklerine göre hareket ediliyor'
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte Merkez Bankası siyasi iradeden bağımsız bir şekilde para politikası yürütemez noktaya gelmiştir. Ekonominin gereklerinden çok siyasal iktidarın isteklerini yerine getiren bir pozisyona düşen Merkez Bankası itibar kaybı yaşamış, bunun sonucunda tetiklenen enflasyonun ceremesini ise daha da yoksullaşan milyonlar çekmiştir. Temel görevi, fiyat istikrarını sağlamak olan Merkez Bankası başkanlarının 2018 yılında geçilen yeni sistem sonrasında beş yıllığına üçlü kararname ile atanması yöntemi de terkedilmiştir. Onun yerine Cumhurbaşkanı’na kararnameyle görevlendirme ve süresi bitmeden görevden alma yetkisi tanınmıştır. Ayrıca Merkez Bankası başkanının görev süresi de 5 yıldan 4 yıla indirilmiştir. Ne var ki gelinen nokta son 5 yılda, 2018 yılından bu yana, 5 başkan değişikliği yapılmıştır.
Son yıllarda Merkez Bankası başta olmak üzere, TÜİK, SPK gibi kurumlarda sıklıkla yapılan başkan değişimi ekonominin rasyonel bir temelde değil, iktidarın keyfiyetine göre yönetildiğinin bir başka göstergesidir.
Merkez Bankası başta olmak üzere ekonomik kurumlarda sıklıkla gerçekleştirilen görevden almaların ortaya çıkardığı ekonomik ve toplumsal maliyetlerin neler olduğunun tespit edilmesi, ortaya çıkan zararın sorumlulara rücu edilmesi için gerekli çalışmaların yapılması ve tekrarlanmaması için gerekli önlemlerin alınması amacıyla bir araştırma komisyonu kurulmasını arz ve talep ederiz."
