SUR AJANS/ Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) 2023 yılının ilk kapsamlı basın toplantısını düzenledi. Toplantıda 2022 yılı değerlendirmesinin özeti yapılırken, kent ekonomisinin gelişimi için 2023 yılına ilişkin hedef ve beklentilere değinildi. DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, TSO Meclis başkanı Nevin İl ile DTSO üyeleri Plaza Otel’de basın çalışanlarıyla bir araya geldi. Toplantıda konuşan Kaya, bu yıl DTSO’nun 140’ıncı yıl dönümü olduğuna “Diyarbakır’da 140 yıl önce Ticaret Odası varken diğer illerde bunun izi bile yoktu. Bu yıl içerisinde 140’ncı yılla ilgili birçok çalışmamız olacak” sözleriyle vurgu yaparak, DTSO’nun kent için çalışma pratiğine değindi. 
"OSB'lerde istihdamı artırmak temel hedefimiz"
Toplantıda Diyarbakır’ın genç nüfusuna atıfta bulunan Kaya, “Hedefimiz OSB’lerde istihdamı nüfusa oranla yüzde 10’lara çıkarmaktır. Bu istediğimiz rakam yani temel hedefimiz. Ama en önemli önceliğimiz OSB’lerdeki istihdamı kent nüfusunun yüzde 5’ine ulaştırmaktır. Böylelikle buradaki insanlarımızın zor koşulların olduğu diğer illere çalışmak için gitmelerini biraz da olsun önlemiş oluruz. Kadını önceleyen, gençleri tamamen sürecin içine katan bir ekiple önümüzdeki 4 yılı Diyarbakır için ne tür çalışmalar yapabiliriz üzerinden yürütmek istiyoruz” dedi.
"İhracat potansiyeli TİM'in rakamlarının çok üstünde"
Diyarbakır’ın 2022 yılı ihracat rakamını da hatırlatan Kaya, sınır kapılarında yaşanan sorunların ihracat rakamlarını etkilediğini söyledi. Kaya, sınır kapılarındaki engellerin ortandan kaldırılması halinde Diyarbakır'ın ihracat potansiyelinin Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) açıkladığı rakamın üstünde olduğunu “İhracat rakamlarına baktığımızda tam istediğimiz rakam olmasa bile yüzde 27’lik bir artışla yani iyi sayılabilecek rakamla bitirdik. İhracatımızın neredeyse yüzde 60’ı güney komşularımızla olduğu için maalesef Güney komşularımızda da halen ticaretin önünde çatışmalı bir süreç söz konusu. Türkiye ile Irak, Irak Kürdistan Bölgesi arasında istenilen diyalogların oluşmaması en çok bizim ihracatımızı etkiliyor. Diyarbakır’ı etkiliyor. Yani Diyarbakır’ın ihracatı aslında TİM tarafından açıklanan rakamının çok çok üzerinde. Kapıda yaşanan sorunlar Diyarbakır’ın ihracatını etkiliyor ve ihracat bölge illerine dağılmış oluyor” sözleriyle açıkladı.
"Hedefimiz ayda bir Diyarbakır'da fuar düzenlemek"
Kaya ayrıca 2023 yılında Silvan OSB'nin kuruluşuna yoğunlaşacaklarını ve bunun için ÇED raporunu beklediklerini söyledi. İstihdamın artırılması için iş alanlarının genişletilmesine yönelik çalışmaların devam ettiğini de belirten Kaya, nitelikli iş gücü profili için kurs eğitimlerine de devam edeceklerini aktardı. Kültürel ve coğrafik işaretlere de değinen Kaya, 2023 yılında da önceki yıl olduğu bu alanlarda çalışmalarını sürdüreceklerini dile getirdi. Fuarcılık alanında da işbirliği sayısının artırmak istediklerini de sözlerine ekleyen Kaya, "Hedefimiz ayda bir Diyarbakır'da fuarlar düzenlemek" dedi. Toplantıda kentin ortak akla yönetilmesi gerektiğini yineleyen Kaya, kayyum yönetimi nedeniyle sık sık yapılan yönetim değişikliği ve sağlanamayan işbirliğinin kentin ticaretini olumsuz etkilediğine dikkat çekti. Kent hafızasının oluşması için sık yönetim değişikliğinin dezavantaj sağladığını kaydeden Kaya, Kayyum yönetimlerinin yerel dinamikleri görmezden gelmesinin kentin yararına olmadığına vurgu yaptı.
"2018'den bugüne 4 tane kayyum 1 tane seçilmiş gördük"
Kentteki tüm dinamiklerin bir araya gelip fikir alışverişinde bulunamaması, yatırımların yanlış yönlendirilmesiyle sonuçlanabileceğine değinen Kaya, "Yanlış kararlar alırız arkadaşları. 2018'den bugüne 5 yılımız olmadı daha dolamadı 4 tane kayyum 1 tane seçilmiş gördük. 5 tane belediye başkanı 3 tane valiyle çalışmak zorunda bırakıldık. Burada bir hafıza oluşmaz. O hafızayı oluşturan bu kentteki yapılardır. Siz bunlarla çalışmazsanız, bir ve ya iki yıl kalarak sağlıklı karar alamazsınız arkadaşlar. Bu işletmeler için bile böyle iken, kent için çok çok daha önemlidir. Kent yaşamında olan tüm herkesi etkileyen kararlardır bunlar. Onun için biz oda olarak bu konuda kesinlikle kent için bir araya gelme zorunluluğumuz var. Kentin ülke ekonomisine katkı sunması için bu bir zorunluluktur. Bunu hayata geçirmeli bu kentin kamu yönetimi" şeklinde konuştu.
Kent Konseyi'nin hedefi ortak yönetimi sağlamak
Büyükşehirlerdeki Kent Konsey'lerini hatırlatan Kaya, "Kayyum uygulamalarından dolayı bir türlü Kent Konseyi oluşturulamadı. Bu bizler için çok önemli bir sorun. Çünkü kentin kalıcı aklını oluşturmak için kent paydaşlarının yani o kentte yaşayanların kentin yönetiminde görüşlerinin alınması, birlikte yönetişim aklının oluşması önem arz ediyor. 2022 yılı içinde 81 STK ile birlikte Kent Konseyi'nin kurulması için bir çalışma başlattık. Bunu deklere ettik. Ardından iki toplantı yaptık. Geçici Yürütme Kurulu'nu da oluşturduk. Buradaki temel hedefimiz kentin yönetişimini sağlamak. Burada yer alan tüm STK'ların ya da kurumların siyasi görüşü fark etmeksizin kamu ile ve diğer paydaşlarla kentin yönetimini hedefimize koyacağız" diye konuştu.
Kürtçe seçmeli ders için çağrı
10 Şubat'a uzatılan Kürtçe seçmeli ders seçim tarihine dikkat çeken Kaya, ailelere okullarda Kürtçe seçmeli ders seçmeleri için çağrıda bulundu. Kaya, DTSO olarak anadillere ilişkin eğitimleri önemsediklerine söyledi ve devlet okullarının yanı sıra özel okullarda da Kürtçe derslerin verilmesinin önemli olacağını belirtti.
"Sektörün başka ülkelere kaymasını önlemek için teşvikler yapılmalı"
Asgari ücret artışının iş insanlarına maddi yük bindirdiğini ve iktidarın bir an önce Diyarbakır gibi genç nüfusa sahip kentlerin olduğu yerdeki işletmelere ayrıcalık içeren teşvik programlarını başlatması gerektiğinin altını çizen Kaya, son dönemlerde tekstil bölgelerinde basına yansıyan işten çıkarma rakamlarıyla ilgili gelen soruyu yanıtladı. Kaya, gelen soruya, "Asgari ücret hakkedilen bir ücret. Bu bir hak. Bölgede yarı yarıdan fazla bizim daha çok yurtdışı bağlantılı ürünler üzerine yürüyen bir sektör. Ama son dönemlerde bizler de görüyoruz ki, bu dönem biliyorsunuz Tekstil OSB ve ilavesi var. Özellikle yerli firmaların bile üretimlerini Pakistan, Hindistan, Bangladeş ve Mısır gibi ülkelere kaydırdığını söyleyebiliyoruz. Yani, bu bir üretim maliyeti. Onun için devletin bu teşvik sistemini hızla biran önce gözden geçirmesi gerekiyor. Asgari ücrete ilişkin muafiyetler getirmezsek bir sektörün başka ülkelere kaymasına neden oluruz. İkinci işveren üzerine bu kadar vergi yükü yüklenirse, maliyet yüklenirse asgari ücretin altında çalıştırmak gibi riskler önümüze çıkacaktır. Bu tip durumlara hükümetlerin çok hızlı kararlar alması gerekiyor. Bu bakımda hem enerji hem de işçi ücretlerine ilişkin illere göre özel teşvikler yapılmalı. Bu teşviklere ilişkin adımlar atılarsa yatırımcılar Pakistan, Hindistan, Bangladeş ve Mısır'ı tercih etmeyecekler" yanıtını verdi.
"Kadınlar istihdamda yoksa hayat yarımdır"
Kaya'nın ardından konuşan DTSO Meclis Başkanı Nevin İl, kadınlar ve gençlerle ilgili özel çalışmaların yapıldığını ifade ederek, "Biz iş başına geldiğinde 4 kadın üye ile başladık. 4 kişi ile başladık ama yönetim kademelerinde şuanda toplam sayımız 42'dir. 4 kişi ile başladığımız yolculuğumuza 4 yıl sonra 42 kişi ile devam ediyoruz.Yürüttüğümüz projelerle Kadın Meclisi olarak kentteki kadın girişimci ve kurumlarıyla yoğun fikir alışverişi yaparak yolumuza devam ettik. 2019 ile 2022 yılının Kasım ayına kadar 1900 kadın girişimci sayımız bu çalışmalarla 4 bini aştı. Bu sayının en az 2 bini işinin başında. Kadınlar istihdamda yoksa hayat yarımdır" dedi.
