İnanç Yıldız/ÖZEL HABER
Anayasa Mahkemesi, Gaziantep Barosu İnsan Hakları Merkezi adına avukatlar Bahri Oğuz ve Mehmet Erdem'in bireysel başvurusu üzerine, Gaziantep’te toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Olay, İçişleri Bakanlığı'nın soruşturmalar nedeniyle 19 Ağustos 2019 tarihinde Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediye eş başkanlarını görevden alması ve yerlerine valilerin kayyım olarak atanması sonrası Gaziantep Valiliği'nin eylem yasağı kararları almasıyla başlamıştı.
Valilik kamu düzeninin bozulacağını iddia etti
Gaziantep Valiliği, 22 Ağustos’ta 30 gün ve 20 Eylül 2019 tarihinde ise 15 günlük aldığı kararlarla, il genelinde yapılacak her türlü eylem ve etkinliği yasaklamıştı. Valilik yasaklama kararında, "terör örgütüne müzahir basın yayın organlarının /sosyal medya paylaşımlarından elde edilen bilgiler doğrultusunda ... Belediye Başkan Vekili atanmasına tepki göstermek, -sözde- demokratik hakları savunmak" amacıyla gerçekleştirilecek etkinliğin kamu düzenini bozacağı gerekçesini sunmuştu.
İdare Mahkemesi bir aykırılık bulamadı
Gaziantep 3. İdari Mahkemesi, başvurucuların yasaklama kararlarına karşı açtıkları davaları reddederek, “meydana gelebilecek şiddet olaylarını önleme, kamu güvenliği ve kamu düzenini sağlama amacıyla verildiğini” belirterek dava konusu işlemlerde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığını ifade etmişti.
Avukatlar Oğuz ve Erdem, davanın reddine ilişkin kararlara karşı istinaf başvurusunda bulundu. Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 28 Eylül 2021 ve 30 Eylül 2021 tarihlerinde başvuruya konu mahkeme kararlarının hukuka uygun olduğu sonucuna vararak istinaf istemlerini ret etmişti.
Anayasa Mahkemesi: Tedbirleri ölçülü bulmadı
Bu kararlar üzerine avukatlar Oğuz ve Erdem, bireysel olarak Anayasa Mahkemesine başvurdu. Anayasa Mahkemesi, yasaklamanın somut ve yeterli gerekçelere dayanmadığını, kamu düzeni ve güvenliği açısından alınan tedbirlerin ölçülü olmadığını belirtti. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun şekilde kısıtlanması gerektiğine dikkat çeken mahkeme, Gaziantep Valiliği'nin yasaklama kararlarını haklı bulmadı.
Toplantı ve gösteri yürüyüşü için emsal karar
Mahkeme, başvuruculara 18 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti ve kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığı'na gönderilmesine karar verdi. Ayrıca mahkeme, başvurucuların “yeniden yargılama” talebi için “hukuki yarar” bulmayarak ret etti.
Bu karar, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının korunması ve idarenin aldığı kararların hukuk çerçevesinde denetlenmesi açısından önemli bir emsal teşkil etmektedir.
“Karar eylem yasağının keyfi olduğunu açıkça göstermektedir”
Konuyla ilgili Avukat Bahri Oğuz ve Avukat Mehmet Erdem, şu ifadeleri kullandı:
“Burada somut bir toplantı ve gösteri yürüyüşü olmadan ve buna katılmaktan dolayı verilmiş̧ bir idari ve adli ceza olmadan, salt Valiliğin yasaklama kararının toplantı, gösteri ve yürüyüş hakkının ihlal edildiği belirtilmiştir. Bu karardan görüleceği üzerine idarenin 1 Mayıs Taksim kararı dahil olmak üzere toplantı, gösteri ve yürüyüş hakkına yönelik olarak kamu güvenliği ve düzeni gibi soyut gerekçelerle verdikleri kararların aslında keyfi ve bu hakkın kullanılmasının engellemeye yönelik olduğunu açıkça göstermekte. Dileriz ki bu karar emsal olur ve idareler toplantı, gösteri ve yürüyüş hakkının kullanılmasında verdikleri keyfi yasaklardan vazgeçerler.”
