Diyarbakır’da düzenlenen İpekböcekçiliği çalıştayında konuşan DTSO Başkanı Mehmet Kaya, Çin’den sonra ipekböcekçiliğin Diyarbakır’dan dünyaya yayıldığını belirtti. Üretim sürecinde emekçilerin yoğun efor sarf ettiği ipek böceği (koza), 4 bin yılı aşkın süredir üretim varlığını sürdürüyor. Milattan önce Dünya’ya yayılan kozanın, Türkiye’deki merkezi ise Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde. Kulp, koza üretiminde yaklaşık yüzde 60 üretim oranıyla Türkiye’de ilk sırada. Diyarbakır'daki koza üretiminin gelişmesi için de bugün GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, Diyarbakır Ticaret Borsası, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Kulp Kaymakamlığı tarafından "İpekböcekçiliği Çalıştayı" düzenlendi. Çalıştayda yapılan konuşmalarda ipekböcekçiliğinin yaygınlaşması için desteklerin sürmesine vurgu yapılırken, kozadan ipeğe katma değeri yüksek ürünlerin üretiminin önemi üzerinde duruldu. Diyarbakır'da İpekböcekçiliği Çalıştayı GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde (GAPUTAEM) düzenlenen çalıştaya Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Başkanı Mehmet Kaya, Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Yeşil, çeşitli üniversitelerden gelen akademisyenler ve çiftçiler katıldı. "Dünyaya Diyarbakır üzerinden yayıldı" İpek böceğinin önemine değinerek, ipek böceğinin Diyarbakır'a gelişine ilişkin bir kitaptan yaptığı alıntıyla çalıştaydaki konuşmasına başlayan DTSO Başkanı Mehmet Kaya, "Kitapta verilen bilgiye göre koza üretimi dünyada ilk kez Çin'de yapılıyordu. Ve bu kozanın Çin dışına çıkarılması yasaktı. Çıkaranlara idam cezası veriliyordu. Çin'e ziyarete giden iki papaz dönüşte kozayı asalarının içine koyarak Diyarbakır'a getirdi. Ve koza Diyarbakır'dan dünyaya yayıldı. Yani Çin’den sonra dünyaya yayılması tam da Diyarbakır’dan olmuş. 2005’te 200 aile ile bu işe başlandı. Bugün rakamlara baktığımızda 800 ailenin 2300’e yakın paket kullanımı yaparak üretim yapıyor. Türkiye’nin yüzde 60 üretimin yapıldığı merkezden bahsediyoruz" dedi. "Sürdürülebilir olması için herkese görev düşüyor" Kaya, koza üretimde var olan sorunların çözümü için ortak adımların atılması gerektiğine vurgu yaparak, "Türkiye’nin yüzde 60 üretimin yapıldığı merkezden bahsediyoruz. Şimdi böyle bir merkezde yüzde 60 üretim yapılıyorsa o zaman bizim bunu oturup düşünmemiz lazım. Hepimize düşen bir görev var, yüzde 60 üretimin olduğu bir kentin tıpkı sloganda olduğu gibi kelebekten modaya ve podyuma kadar gidiyorsa, kelebeği de burada olmalı. Bunun koza olarak ihracatının yasaklanması gerekiyor. Ve bunun tıpkı Kulp’ta olduğu gibi üretilenin ipeğe dönüştürülmesinin sağlanması gerekiyor. Yani biz buna sanayi katma değerini yaratmak diyoruz. Kırsaldan sanayi katma değeri yaratma ayağını yaratmazsak sadece şu asgari ücret geliri kadar bunun sürdürülebilirliği sağlanamaz" ifadelerini kullandı. DTSO Başkanı Mehmet Kaya İpekböcekçiliği Çalıştayı'nda konuşuyor "2005'te asgari ücretin 4 katını alan üretici, şimdi 5 bin lira alıyor" Kozanın üretimini yapan emekçilere kilogram başı verilen desteğin zaman içinde küçüldüğüne dikkat çeken Kaya, desteğin artırılması gerektiğini şu sözleri ile dile getirdi, "Bir risk var tabi, bu risk ise gittikçe artan girdi maliyetleri ve artan fiyatlar karşında ekonomik kazancın küçüldüğüne yönelik bir risk. 2005 yılında Kulp’taki bir insanımız bir odada 2 paket üretirken, eline geçen ücret asgari ücretin 4 katıydı. Bu ortalamaya baktığımız bu iyi bir rakam diyorduk. Dün iki paket üreten bir insanımızın eline şuan ne kadar para geçiyor diye sorduğumda ise bu rakamın 5 bin lira civarında olduğunu söylediler. 2005 ile şuanı kıyasladığımızda önümüzde büyük bir sorun duruyor. Bu şekilde bir üretimle yol almamızda sorun çıkar." Diyarbakır'da İpekböcekçiliği üretimi ‘Lavra üretimin burada olması gerekiyor’ Konuşmasına koza üretimde verimin alınması için yapılması gerekenleri sıralayan Kaya, şunları söyledi, "Üretimde 2005 ile 2022'yi kıyasladığımızda önümüzde büyük bir sorun duruyor. Bu işin üretim boyutunu artırmak ve yasal altyapısını oluşturmak lazım. Yani Kulp Ziraat Odası’nın Türkiye’nin her yerinden koza alabilir hale getirilmeli. Ayrıca bunun ipeğe, ipliğe, kumaşa ve modaya dediğimiz süreci tamamlamak için güçlü üretim ile sanayi ayağını oluşturmamız gerekiyor. Bunu için biz oda olarak Kulp Kaymakamlığı’nın öncülüğünde her türlü çalışmanın içinde oluruz. Kulp’u bir ipeğin sanayi üretimi haline dönüştürürüz. Bu anlamda inanıyorum ki bu çalıştay bunlara da vesile olur. Dediğim gibi yüzde 60 üretimin olduğu bir kentin tıpkı sloganda olduğu gibi kelebekten modaya ve podyuma kadar gidiyorsa, kelebeği de burada olmalı. Biz buna lavra üretimi diyoruz.” Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Engin Yeşil ‘Diyarbakır yaş koza üretiminde %60 oranıyla Türkiye’de ilk sırada’ Kelebekten kozaya, kozadan Modaya İpeğin serüveninin anlatıldığı İpek Böcekçiliği çalıştayında konuşan Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Engin Yeşil, şunları söyledi: “2002 yılında İlimizin önemli bir gelir kaynağı olan bu sektörün tekrar geliştirilmesi için Diyarbakır Ticaret Borsamız, Ticaret ve Sanayi Odamız ile birlikte 200 civarında üreticiye 400 paket tohum dağıtılmıştır. 2006 yılında Borsamız tarafından hazırlanan ve Avrupa birliği tarafından desteklenen “İpekböcekçiliği geliştirme projesiyle” üretime yeniden ivme kazandırılmıştır. Bu projeler kapsamında verilen eğitim ve kullanılan malzeme destekleriyle 2006-2007 sezonu sonunda 700 üreticimiz ile 45 ton yaş koza üretimine ulaşılmıştır. 25 Kasım 2006 yılında Borsamız ilgili paydaşlarla birlikte dönemin Tarım ve Köy İşleri Bakanımız Sayın Mehmet Mehdi Eker’ in katılımıyla “Ulusal İpekböcekçiliği Zirvesi” düzenlenmiş, 2007 yıllında ise İlimiz kulp ilçesinde “Koza Üreticileri Birliği kurulmuş” ve halen faaliyetlerini sürdürmektedir. İpekli dokumanın da yapıldığı Kulp ilçemizde ipekböcekçiliği gelir sağlayan önemli bir faaliyet olarak varlığını sürdürmektedir. Halen Dünyada yaş koza üretimi yapan 20 ülkeden biri Türkiye’dir. Ve Diyarbakır ilimiz ise yaş koza üretiminde %60 oranıyla Türkiye’de ilk sırada yerini almaktadır. Bu alanda yapılan çalışmalar konusunda borsamız üstüne düşen sorumluluğu sürdürmeye devam edecektir.” ‘Toplamda 6 milyon TL’ye yakın bir destek sağlandı’ Hayvancılık Genel Müdürlüğü Kanatlı ve Arıcılık Daire Başkanı İslam Köse ise çalıştayda yaptığı konuşmada, üretimin arttırılması noktasında desteklerin süreceğini belirterek, son 20 yılda Bakanlığın ve STK’ların desteğiyle üretimde artış yaşandığını söyledi. Köse, ayrıca şuana kadar ipekböcekçiliğinin geliştirilmesi projesi kapsamında Bakanlık tarafından 32 projenin kabul edildiğini ve bu projelere toplanda 6 milyon liraya yakın bir desteğin sağlandığını belirtti. İpek böceği kozasından yapılan ürünlerin sergilendi Konuşmaların ardından plaket takdimi ve toplu fotoğraf çekimi ardından, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nce çalıştaya katılan yetiştiricilere kraft kağıdı ve kireç dağıtımı yapıldı. Konuşmalardan sonra verilen arada fuaye alanına geçilerek üretici kadınların İpek böceği kozasından yapılan ürünlerin sergilendiği alan gezildi. Ayrıca çalıştaya katılan teknik ekip ve çiftçilerle birlikte Kulp ilçesine yapılan teknik gezide Kulp Kaymakamlığı, İpek Böceği yetiştiricileri, İpek Çekim Tesisi ve Kadın İstihdam Merkezi ziyaret edilerek çalıştay sona erdi. SUR AJANS